Cele i kompetencje GUNB

Główny Urząd Nadzoru Budowlanego (GUNB) pełni funkcję centralnego organu nadzoru budowlanego w Polsce, odpowiadającego przed Ministrem Rozwoju i Technologii. Głównym celem GUNB jest zapewnienie, aby wszelkie działania związane z budownictwem i użytkowaniem obiektów budowlanych przebiegały zgodnie z obowiązującymi przepisami, co ma na celu ochronę zdrowia, bezpieczeństwa oraz porządku publicznego. GUNB odpowiada za przygotowanie i wdrażanie polityki państwa w zakresie nadzoru budowlanego.

Kompetencje GUNB obejmują:

1. Koordynacja i nadzór nad działalnością PINB i WINB (Wojewódzkich Inspektoratów Nadzoru Budowlanego) - GUNB zapewnia jednolite stosowanie przepisów budowlanych w całym kraju oraz czuwa nad poprawnością i skutecznością działań podejmowanych przez lokalne organy nadzoru.
2. Interpretacja przepisów prawa budowlanego - GUNB jest odpowiedzialny za wydawanie interpretacji przepisów prawa budowlanego, co ułatwia ich stosowanie w praktyce i pomaga rozwiązywać wątpliwości interpretacyjne.
3. Nadzór nad realizacją projektów budowlanych o strategicznym znaczeniu - W przypadku szczególnie ważnych inwestycji (np. budowa infrastruktury krytycznej), GUNB może bezpośrednio nadzorować ich przebieg, aby zapewnić zgodność z wymaganiami bezpieczeństwa i ochrony środowiska.
4. Współpraca międzynarodowa - GUNB współpracuje z zagranicznymi instytucjami nadzoru budowlanego, co sprzyja wymianie doświadczeń i dobrych praktyk oraz dostosowywaniu polskich przepisów do standardów międzynarodowych.

Cele i kompetencje PINB

Powiatowe Inspektoraty Nadzoru Budowlanego (PINB) działają na poziomie powiatów i są odpowiedzialne za bieżący nadzór nad przestrzeganiem przepisów prawa budowlanego na poziomie lokalnym. Ich głównym celem jest dbanie o zgodność prowadzonych robót budowlanych z przepisami oraz zapewnienie bezpieczeństwa konstrukcji i użytkowników obiektów budowlanych.

Kompetencje PINB obejmują:

1. Kontrola przestrzegania prawa budowlanego - PINB prowadzi regularne kontrole placów budowy oraz obiektów budowlanych, sprawdzając ich zgodność z projektem, przepisami oraz pozwoleniami.
2. Wydawanie decyzji administracyjnych i nakazów - W przypadku stwierdzenia naruszeń, PINB może wydać decyzję o zatrzymaniu prac budowlanych, usunięciu niezgodności lub nakazie rozbiórki obiektu w sytuacjach szczególnie niebezpiecznych.
3. Wydawanie pozwoleń na użytkowanie obiektów budowlanych - PINB zatwierdza ukończenie budowy i wydaje pozwolenia na użytkowanie nowych obiektów, jeśli spełniają one wszystkie wymogi prawne i techniczne.
4. Reagowanie na zgłoszenia od mieszkańców - PINB przyjmuje zgłoszenia od obywateli dotyczące nieprawidłowości budowlanych, co wspiera skuteczność nadzoru i pomaga w eliminowaniu nieprawidłowości zagrażających bezpieczeństwu publicznemu.

Współpraca między GUNB a PINB

GUNB i PINB ściśle współpracują, aby skutecznie realizować cele nadzoru budowlanego na poziomie krajowym i lokalnym. GUNB zapewnia wsparcie merytoryczne oraz szkolenia dla pracowników PINB, umożliwiając im skuteczne wykonywanie ich zadań. PINB natomiast raportuje do GUNB, co pozwala na monitorowanie stanu przestrzegania przepisów budowlanych w całym kraju i reagowanie na

ewentualne problemy.

Podstawy prawne działalności GUNB i PINB

1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 2023 r. poz. 682)
   Jest to główny akt prawny regulujący działalność organów nadzoru budowlanego w Polsce. Prawo budowlane precyzuje kompetencje GUNB i PINB, ich zadania oraz zakres nadzoru nad inwestycjami budowlanymi. Na jego podstawie inspektorzy mają prawo do kontroli przestrzegania przepisów, weryfikacji zgodności budowy z projektem, a także do wydawania decyzji administracyjnych i nakładania kar za naruszenia.

2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie z dnia 6 listopada 2014 r. (Dz.U. z 2014 r. poz. 1551)
   Rozporządzenie to określa zakres i zasady wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie, a także wymagania dotyczące osób pełniących te funkcje. Dzięki temu organom nadzoru budowlanego, w tym PINB i GUNB, łatwiej jest weryfikować kwalifikacje zawodowe osób odpowiedzialnych za prace budowlane oraz zgodność działań z zasadami sztuki budowlanej.

3. Rozporządzenie Ministra Inwestycji i Rozwoju z dnia 27 kwietnia 2018 r. w sprawie trybu wykonywania kontroli przez organy nadzoru budowlanego (Dz.U. z 2018 r. poz. 930)
   To rozporządzenie reguluje procedury kontroli prowadzone przez inspektorów nadzoru budowlanego, co pozwala GUNB i PINB działać w sposób jednolity na poziomie lokalnym i centralnym. Kontrole mają na celu sprawdzenie, czy budowa i użytkowanie obiektów są zgodne z przepisami, oraz umożliwiają wykrycie nieprawidłowości, które mogą zagrażać bezpieczeństwu publicznemu.

4. Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2023 r. poz. 775)
   GUNB i PINB jako organy administracji publicznej realizują swoje zadania zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego, co zapewnia przejrzystość i legalność ich działań. Na jego podstawie organy te prowadzą postępowania administracyjne i podejmują decyzje, które mogą być zaskarżone przez strony postępowania.

5. Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (Dz.U. z 2023 r. poz. 1891)
   Na podstawie Kodeksu wykroczeń, w przypadku stwierdzenia wykroczeń budowlanych, inspektorzy nadzoru budowlanego (PINB) mają prawo do nakładania mandatów. Dotyczy to między innymi sytuacji, w których dochodzi do naruszenia przepisów w zakresie prowadzenia robót budowlanych bez wymaganych zezwoleń lub niezgodnie z wydanym pozwoleniem na budowę.

6. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 820)
   Ustawa ta określa zasady dotyczące finansowania działań administracji publicznej, w tym nadzoru budowlanego, oraz wyznacza podstawy dla nakładania i egzekwowania kar pieniężnych na podmioty, które naruszają przepisy budowlane. Ustawa ta pozwala na ustalenie wysokości kar administracyjnych w celu dyscyplinowania inwestorów i wykonawców, którzy nie przestrzegają przepisów prawa budowlanego.

Uprawnienia do nakładania kar i mandatów

Zgodnie z powyższymi przepisami, GUNB i PINB mają uprawnienia do stosowania środków sankcyjnych w przypadku naruszenia przepisów budowlanych. Są to między innymi:

• Kary pieniężne – zgodnie z Prawem budowlanym, za prowadzenie budowy bez wymaganego pozwolenia lub zgłoszenia, za użytkowanie obiektu bez zgody oraz za inne naruszenia można nałożyć kary pieniężne. Wysokość kar jest uzależniona od rodzaju i skali wykroczenia.
• Mandaty – w przypadku mniejszych naruszeń, inspektorzy PINB mogą nałożyć mandat zgodnie z Kodeksem wykroczeń. Dotyczy to np. niezastosowania się do decyzji inspektora o wstrzymaniu prac budowlanych.
• Decyzje o rozbiórce lub usunięciu niezgodności – w przypadku poważnych naruszeń, takich jak budowa zagrażająca bezpieczeństwu, PINB może wydać decyzję o rozbiórce lub usunięciu nieprawidłowości.

GUNB i PINB pełnią kluczowe role w zakresie nadzoru budowlanego w Polsce, zapewniając, że procesy budowlane przebiegają zgodnie z obowiązującymi normami i przepisami, a powstające budynki są bezpieczne dla ich użytkowników. GUNB działa na poziomie centralnym, kształtując politykę nadzoru i nadzorując pracę regionalnych inspektoratów, natomiast PINB realizuje bezpośredni nadzór na poziomie lokalnym, wspierając bezpieczny i zrównoważony rozwój budownictwa.